Giòng Sông Vắng Nước

Hoàng Nga

Chẳng lẽ đám ma cậu, mà Huyên lại mang một bộ mặt hoan hỉ hay hớn hở vui mừng đến dự như đi ăn tân gia hay lễ thượng thọ, nhưng Huyên cảm thấy vui thật sự khi nghe anh Tiến và dì Bấc cũng về nhà mợ. Chỉ tội nghiệp và uổng công cho me Huyên trước đó đã phải theo năn nỉ, "chẳng có mấy mống nơi đất khách quê người, cậu đi chuyến này là chuyến cuối cùng, con nên tiễn đưa cậu một đoạn đường".

Huyên nói với dì Bấc:

- Tiễn cậu một đoạn, dì từ Ả Rập qua, mà cũng chỉ đi có hai đoạn như cháu.

Dì Bấc cười:

- Huyên cũng đổi tàu ở Frankfurt hả?

Huyên gật đầu. Dì diễu Huyên bằng hai câu thơ của Nguyên Sa:

- Sao người không chọn sông vắng nước. Hay nước không nguồn cho sông đi quanh.

Huyên đáp:

- Ở đây làm gì có con nước nhiêu khê, phức tạp như con nước vùng vịnh của dì, làm thiên hạ phải đánh đấm, tranh giành nhau tơi bời khói lửa ấy!

Dì Bấc cười. Nụ cười vàng, nụ cười ngọc. Nụ cười khoe hàm răng sáng giá như mấy cái mỏ dầu hỏa xứ dì đang nương náu. Huyên đứng thẳng người ngắm nghía dì một lúc. Và hỏi:

- Mũ mão, handkerchief của dì đâu hết rồi?

Dì Bấc đánh nhẹ vào tay Huyên. Hai dì cháu cười khúc khích. Năm trước dì sang, Huyên kể cho dì nghe ngày xưa trong lớp Huyên có một đứa Thổ Nhĩ Kỳ, đi học ngày thường đội khăn trắng, nhưng đến lễ lộc, Tết nhất lại trùm khăn màu mè hoa lá, bị đám bạn trong trường gọi là "Miss Handkerchief".

Huyên và dì Bấc được mợ nhường cho căn phòng ngủ của bà. Di vật, hình ảnh của cậu Lễ còn để đầy trong phòng khiến Huyên không thể nào có cảm tưởng cậu đã chết. Mới tháng trước ghé thăm, ông còn nạt nộ la lối chị em Huyên, "chúng mày thì chẳng bao giờ đoái hoài đến chuyện tạt qua chỗ của cậu mợ xem cậu mợ sống chết ra sao!". Huyên liếc mắt nhìn lên tấm ảnh trắng đen của cậu treo trên tường trong đồng phục sĩ quan. Bất chợt Huyên nhận ra đôi mắt của dì Bấc cũng giống hệt cậu. Sáng long lanh. Nghiêm nghị. Và cái nhìn rắn rỏi, sắc nét. Huyên tựa vào cửa, trêu dì:

- Chỗ dì đang ngồi là chỗ của cậu. Tối nay thế nào cậu cũng về hỏi thăm dì.

Dì Bấc rùn vai:

- Người bên lương tin chừng nào chưa mở cửa mả, là người chết chưa thể hiện hồn về nhà được. Dì nghĩ họ tin đúng đấy.

Huyên hỏi lại:

- Dì nghĩ họ tin đúng hay dì hy vọng họ tin đúng?

Dì Bấc ném gối lại phía Huyên. Huyên né, giả giọng cậu, đùa dai:

- Cô chờ cho đến lúc anh chết rồi mới về thăm anh đấy à?

Dì Bấc lại cười. Vẫn cái nụ cười khoe hàm răng ngà ngọc Huyên mê từ lúc nhỏ.

*

Dì Bấc là thần tượng chưa bao giờ sụp đổ của Huyên. Dì hoàn toàn chẳng giống như cậu Nhuận, ba anh Tiến, chẳng như me Huyên, và càng không như cậu Lễ. Lúc nào gặp dì, cũng có thể thấy dì cười, và tỏ ra rất thân thiện với cháu. Dì hơn Huyên bốn tuổi, hơn anh Tiến vài tháng. Cái khoảng cách có thể nói là không lớn lắm, nhưng Huyên không nghĩ vì tuổi tác xấp xỉ mà cái ranh giới thứ bậc gần như không có giữa dì, anh Tiến và Huyên. Bởi vì dì sinh ra trong gia đình ông Huyên là một người luôn luôn coi trọng chuyện vai vế, chiếu trên chiếu dưới, là người lúc nào cũng sẵn sàng phô trương cái cốt cách gia phong một cách hết sức ồn ào, huyên náo. Huyên không biết có phải vì cái lon cấp tá ông mang trên vai, hay do ảnh hưởng nặng nề tinh thần gia trưởng, quan quyền từ cố Huyên, mà bao giờ ông cũng tỏ ra rất nghiêm khắc. Có lần Huyên theo cô bạn ngoại đạo vào chùa Tàu, về nhà, Huyên đã nhỏ to và phì cười với anh Tiến, bảo trông ông Huyên giống hệt tượng Quan Công phi xích thố. Nghiêm trang. Dữ tợn. Đằng đằng sát khí như sắp sửa đi giết người.

Ông Huyên không phi xích thố. Trong nhà ông có vài ba người lính kiểng chuyên lái xe cho ông và chở dì Bấc đi học. Dì học Lyceé Pascal, một trường Tây nổi tiếng của thị xã, toàn dân nhà giàu, con ông cháu cha. Bạn dì, nhiều người như Tây con, hay học đòi thói Tây con, thường cố tạo ra vẻ cách biệt với người chung quanh. Nhưng dì Bấc của Huyên thì lại khác hẳn. Trông dì lúc nào cũng có vẻ như cô đơn, như lạc loài giữa những con người kiểu cách ấy. Huyên có cảm tưởng dì chẳng thể nào hòa nhập được với cái thế giới mà dì đang sống.

Dì Bấc có người yêu năm Huyên vừa lên trung học. Huyên không hiểu do đâu mà dì lại quen với một người con trai nhà nghèo, không có cùng một môi trường sống với dì như vậy. Huyên biết anh, vì anh học cùng trường, trên Huyên nhiều lớp. Hơn thế một chút, vì Huyên lãnh một "sứ mạng" rất quan trọng, là làm "cánh nhạn trao thư" cho anh và dì. Mỗi lá thư, bất kể "from" hay "to", Huyên đều được dì Bấc dấm dúi cho một món quà nào đó. Mãi cho đến lúc bắt đầu bước vào tuổi biết điệu, Tết biết mặc áo dài vàng hoa cúc để có chàng về yêu thơ Nguyên Sa, thì dì Bấc mới chấm dứt cái tình trạng... đút lót, tham nhũng lộ liễu ấy với Huyên. Thỉnh thoảng dì đến nhà, xin ba me cho Huyên coi xi nê, hay đi ăn chè với dì và anh Tiến.

Người yêu của dì Bấc nhập ngũ năm dì đang học thi Bac II. Huyên hết làm nhiệm vụ trao thư, nhưng vẫn được dì cho đi uống cà phê chung. Lâu lâu ghé lại thăm Huyên, dì rủ Huyên ra sau vườn, trải chiếu nằm dưới gốc khế nói chuyện. Dì hay khe khẽ đọc thơ và thả mắt rộng lên bầu trời xanh biếc, kể cho Huyên nghe về một ước mơ bé bỏng có hai người yêu nhau muốn thành vợ thành chồng, muốn được sống yên bình ở một vùng đất hiền hòa, với bà mẹ già nghèo khổ và một giòng sông êm đềm. Những lúc ấy, giọng dì Bấc nhẹ như thơ, dịu dàng như ngọn gió trưa mơn man những sợi lông măng trên cánh tay để trần. Anh Tiến bảo Huyên, dì Bấc học trường Tây, được giáo dục theo kiểu Tây, nhưng tâm hồn dì lãng mạn, mát rượi như một con đường làng rợp bóng tre Việt Nam.

Ông Huyên có rất nhiều vợ lẽ và đào "nhí". Nhưng ông chỉ tỏ ra dễ dãi với chính mình, mà không bao giờ có một thái độ dễ dãi, hay thông cảm nào đối với những người chung quanh ông, thuộc vai vế con cháu ông. Ba Huyên thỉnh thoảng vẫn hay thở dài lúc nhắc đến những ngày miệt mài đi ở rể tại nhà ông Huyên. Những tiếng thở dài, thường là rất nhẹ nhàng nhưng Huyên nghe như có vô vàn nỗi chua chát, buồn tủi ứ lên trong ông. Những cái tiếng thở dài âu sầu, ngậm ngùi đã vất vưởng đi theo Huyên, từ thời ấu thơ cho đến ngày Huyên khôn lớn, trưởng thành. Mà càng buồn, càng xót xa cho ba, Huyên càng có cái nhìn bất kính hơn đối với ông Huyên.

Ông Huyên phác giác ra chuyện dì Bấc có người yêu không biết do đâu. Ông giận dữ quát tháo ầm ĩ như thể dì Bấc đã làm một chuyện gì đó điếm nhục đến nề nếp gia phong. Ông gọi dì ra khảo đủ mọi chuyện và đã đánh dì một trận tựa như dì chỉ vừa lên bảy, lên ba. Cuối cùng ông cấm tiệt dì không được đi ra đường sau giờ học và cắt đặt người canh dì như canh tù. Lúc Huyên lại nhà thăm, dì Bấc cười buồn:

- Anh ấy không về phép, thì dì cũng đâu cần ra đường.

Và không ra đường, dì Bấc nằm nhà đọc sách đến xanh xao cả người. Có nhiều hôm lấy cớ học bài thi, dì còn không thèm ra khỏi cửa phòng để ăn cơm với gia đình. Nhưng về phía ông Huyên, thì ông chẳng lấy đó làm khó chịu, trái lại còn tỏ ra yên tâm hơn, vì ông chỉ cần nghe báo cáo "cô Bấc đang ở trong phòng" là đủ. Huyên thường hay nhăn mặt rên rỉ:

- Sao dì có thể chịu được cảnh tù túng thế này hở dì?

Dì Bấc phì cười:

- Chứ không thì làm sao? Bộ Huyên xúi dì bỏ nhà đi à?

Dì Bấc nói như thế, nhưng dì bỏ nhà đi thật. Dì đi năm mười chín tuổi như câu thơ của Nhã Ca mà dì rất thích, "Tôi bỏ nhà đi năm mười chín tuổi, đêm trước ngày đi, nằm đợi tiếng chuông". Và không ở Huế, nên dì Bấc của Huyên không thể nằm đợi tiếng chuông chùa Thiên Mụ như nữ sĩ, mà dì nằm đợi tiếng chuông từ nhà thờ chính tòa của thị xã gióng lên, tiếng chuông hẹn hò đưa dì rẻ qua một đoạn đời hoàn toàn khác với đoạn đời dì đã trải qua...

Huyên không biết chính anh Tiến là người đã chờ dì ở một góc ngã tư sau lưng nhà thờ chính tòa của thị xã, để chở dùm dì vào phi trường. Một tuần lễ sau, gặp nhau ở nhà anh, anh mới nói cho Huyên nghe. Huyên lặng người bởi cái cảm tưởng mình bị bỏ rơi ra ngoài cuộc. Huyên giận anh Tiến hết mấy ngày. Anh phân trần:

- Không phải anh và dì không tin em, nhưng anh không muốn thấy em phải chịu đòn nếu ông khám phá ra chuyện này.

Và rồi anh tiếp:

- Dì bảo ông đánh con đánh cháu giống như đánh kẻ thù. Không nương tay, không xót thương máu mủ gì cả.

Dì Bấc bỏ đi, với sự tiếp tay của anh Tiến, nhưng chính anh Tiến cũng không biết dì đi đâu, và ở phương trời nào. Anh bảo chỉ nghe dì nói dì đi Nha Trang, tìm một chỗ trọ gần Đồng Đế, nơi người yêu dì đang trải qua sáu tháng huấn nhục ở quân trường. Ông Huyên, với sự suy đoán, cộng thêm sự mách nước của vài ba quân sư, cũng đã nghĩ ngay đến cái nơi dì sẽ tới. Ông cho người đi lục soạn khắp thành phố Nha Trang, và theo dõi từng đường đi, nước bước của người yêu dì Bấc. Ông dọa nếu tóm được dì về kỳ ấy, ông sẽ giết dì như giết một con chó, con mèo.

Vậy mà cuối cùng, chẳng có ai tìm ra được dấu vết của dì. Cũng không hề có tin tức, hay có ai đó bảo thấy thấp thoáng bóng dì. Ông Huyên, con hùm dữ từng tuyên bố sẽ ăn thịt con, lồng lộn lên như Trương Phi không bắt được Tào tháo, cuối cùng đã ra một đòn quyết định với cái hy vọng là dì Bấc sẽ xuất đầu lộ diện. Ông dùng thế lực quen biết của mình, nhờ vây cánh điều động người yêu dì ra mặt trận Gio Linh. Chưa đầy hai tháng sau, bia đá ghi thêm tên người con trai này vào danh sách những người đã hy sinh cho tổ quốc. Cái ước mơ xây nhà bên một giòng sông nhỏ của dì Bấc vĩnh viễn đi vào hư vô. Và dì, thì vẫn bặt tăm.

Dì Bấc kể cho Huyên nghe có một chiều dì về thị xã, ngồi bên mộ người yêu, nhìn những con chim lẻ bạn bay về núi, cái ý nghĩ tự tử lởn vởn trong đầu óc dì, cái ý nghĩ trút bỏ phần xác đi theo người bạn tình quấy động trong dì rất lâu. Nhưng rồi dì không dám chết. Dì đã ngồi lặng ở nơi đó như người cô phụ hóa thạch mãi cho đến khi đêm về. Dì Bấc bảo con cáo có hang, con chim trời có tổ, nên dì đã quay về đứng ở bên kia đường, đối diện nhà ông Huyên, lòng thôi thúc bởi câu chuyện trong Kinh Thánh, kể về người con trai hoang đàng được cha hân hoan đón tiếp và tha thứ hết mọi tội khi trở lại nhà. Đã nhiều lần dì dợm bước, định băng sang đường, gõ cửa gọi ông Huyên. Vậy mà sau cùng dì lại chùn bước, chỉ vì cái ánh mắt sáng quắc giận dữ của ông và những ngọn roi mưa trên thân thể dì hiện ra trong trí. Cả cái chết của người con trai, cũng như một vết chém bồi lên cái ước muốn quay về của dì. Dì Bấc bảo dì đã đứng lặng ở góc ngã tư ấy hàng giờ đồng hồ, hết nhìn lên gác chuông nhà thờ, lại nhìn đến những khung cửa sổ vàng ánh đèn nhà ông Huyên.

Cuối cùng, dì Bấc đã lần nữa, rời thị xã, như rời cái ước mơ hiền hòa, dễ thương của mình. Đoạn đành. Lìa hẳn. Không bao giờ còn trở lại.

*

Buổi chiều cả nhà vào nhà quàn để nhìn mặt cậu Lễ lần cuối trước khi đóng nắp quan. Anh Tiến điện thoại cho biết anh không thể về kịp trước tám giờ tối vì công vụ bất ngờ. Huyên hơi thất vọng và lo sợ vẩn vơ bởi không biết sẽ giúp dì Bấc như thế nào. Dì Bấc nắm chặt lấy tay Huyên. Mồ hôi đổ ra đầy trong tay dì. Từ nhỏ, dì đã nổi tiếng nhút nhát, sợ ma và sợ máu. Dì hay nói với Huyên, dì sẽ không bao giờ theo nghề y khoa hay có chồng bác sĩ. Dì rùn vai:

- Ôi, tưởng tượng bàn tay mổ ngực, mổ tim, đầy máu me mà lại đặt lên lồng ngực hay nắm lấy bàn tay mình! Eo ơi, thấy mà ghê!

Huyên phì cười:

- Cháu lại thấy nhiều ông bác sĩ đẹp trai đã đành, mà tay chân lại mịn màng, mềm mại như tay chân con gái. Tưởng tượng cái bàn tay dịu dàng ấy mà đặt lên lồng ngực mình nhỉ. Chao ơi, thấy mà...khoái.

Dì Bấc đã cào Huyên mấy cái đau điếng. Trưa nay, lúc mợ Lễ gọi điện thoại cho nhà quàn hẹn giờ, dì Bấc có vẻ bồn chồn. Đôi mắt dì long lanh, ẩn hiện một tia nhìn nửa hồi hộp, nửa lo âu, sợ hãi. Huyên biết chắc là dì chả thấy thích thú gì trong việc đi nhìn mặt người chết, cho dù người đó là cậu Huyên, anh ruột dì chăng nữa. Huyên nói nhỏ với dì:

- Nếu dì không an, thì cháu sẽ kéo dì đi nhanh qua quan tài của cậu.

Dì Bấc không trả lời. Bàn tay dì ngọ ngoạy trong lòng bàn tay Huyên. Dễ thường đã hơn hai mươi năm nay dì chưa thấy lại mặt cậu Lễ. Trong bữa ăn gia đình đầu tiên tại nhà mợ, Huyên để ý thấy dì ngồi lặng không chớp mắt nghe mợ kể về cái chết đột ngột của cậu. Lúc về phòng, dì thở dài bảo Huyên:

- Cậu Lễ chết, không trăn trối được, không biết cậu ấy có còn giận dì hay không.

Huyên nhăn mặt:

- Cháu nghĩ người giận phải là dì chứ làm sao là cậu ấy được.

Dì Bấc lắc đầu:

- Dì đâu có giận cậu.

Huyên ngạc nhiên nhìn dì. Dì Bấc thở dài:

- Dì làm hoen ố cả giòng họ.

Huyên rên lên:

- Giá như ông thông cảm cho dì, giá như cậu Lễ không về hùa với ông, thì mọi sự đã không ra đến nông nỗi ấy.

Dì Bấc khe khẽ thở dài. Huyên không hiểu dì nghĩ gì, nhưng Huyên tin mình đã nói đúng. Vì cậu Lễ là người đã triệt đễ ủng hộ ông Huyên trong việc phản đối mối tình của dì và người thanh niên con nhà nghèo kia. Cậu đã lồng lộng như một con hỗ dữ khi khám ra chuyện có một người làm trong nhà, giúp dì Bấc lừa ông Huyên để đi gặp người yêu. Cậu đã xông tới tát tai cả dì lẫn cô người làm và buộc ông Huyên đuổi người ấy đi ngay mà không trả đồng bạc lương nào.

Huyên đã không có mặt tại nhà ông ngày hôm ấy, nên không chứng kiến được toàn bộ diễn tiến của câu chuyện, nhưng đấy là lần đầu tiên Huyên nghe kể lại dì Bấc đã lớn tiếng với cả ông lẫn cậu, một điều mà Huyên nghĩ là không bao giờ xảy ra đối với dì. Dì Bấc bảo cậu Lễ tàn nhẫn và thiếu tư cách của một con người có học. Và dì đã phản đối và chống trả mãnh liệt, đến độ khi ông Huyên đuổi người đầy tớ này ra khỏi nhà, đã phải trả ba tháng tiền lương, và cho cô mang theo tất cả áo quần, tiền bạc của dì Bấc tặng.

Sau vụ xô xát ấy, ông Huyên càng nhốt kín dì Bấc trong nhà hơn nữa. Ai cũng bị ông Huyên nghi ngờ là cố tình giúp đỡ dì liên lạc với người yêu dì. Thỉnh thoảng có dịp họp mặt gia đình, dì Bấc thường tỏ ra rất lạnh lùng, mặt dì nghiêm trang và sắc lạnh như một phiến đá. Dì chỉ đọc sách và đọc sách. Cho đến ngày dì bỏ đi.

Chưa lần nào dì Bấc kể cho Huyên nghe lý do nào đã đưa dì vào con đường lẽ ra dì không bao giờ bước chân vào. Bởi vì dì đẹp. Và có học. Dì có thể xin đi dạy tiếng Pháp, đi kèm trẻ tư gia, hay đi bán thuốc tây quảng cáo như những người cùng thời với dì đã làm. Vậy mà dì Bấc đã không theo những bước chân bình thường như nhiều người đã đi, mà dì dấn thân vào một con đường khác, khổ ải hơn, truân chuyên hơn. Có người bảo dì vì hoàn cảnh. Tuy nhiên chính Huyên, thì Huyên lại thấy dường như dì đã tự chọn cái kiếp hoa đào bạc mệnh cho mình. Như một cách trả thù. Sau này có lần dì nói với Huyên:

- Nếu năm ấy dì ba mươi, hay bốn mươi tuổi, có lẽ là dì đã làm khác.

Và dì nhỏ giọng:

- Hoặc nếu anh ấy không chết thảm, chắc dì đã không suy nghĩ như vậy.

Huyên nghĩ dì giận ông Huyên. Bởi vì suy ra cho cùng, chính bản thân Huyên, mà cho đến giờ này, Huyên vẫn khốn khó lắm mới không thấy nóng mặt lên mỗi bận nhớ lại bàn tay ông vung lên mạnh bạo, đôi môi ông mím lại, và hai hàng chân mày chau vào nhau dữ tợn khi ông nhắc đến dì Bấc. Ông gọi người yêu của dì là thằng chó đẻ. Huyên nghĩ chó chẳng thể đẻ ra người. Mà chỉ có con người giận quá mất khôn, nên ứng xử không còn tình người. Nhiều lúc nhớ đến ông, Huyên tự cảm thấy mình hỗn, nhưng chẳng thể nào Huyên ngăn được những ý nghĩ coi thường, bực bội dấy lên trong lòng.

Một lần Huyên và anh Tiến đi ăn trưa với nhau, hai anh em đã mất hết gần cả mấy tiếng đồng hồ tranh cãi với nhau về chuyện của dì Bấc. Anh Tiến bảo:

- Anh không nghĩ dì Bấc làm như vậy đúng.

Huyên cãi lại:

- Dì bị dồn vào con đường cùng.

Anh Tiến so vai:

- Đấy chưa phải là đường cùng. Mà chỉ vì lúc ấy dì còn non nớt quá. Anh nghĩ lẽ ra anh nên cản dì, và nói chuyện với ba anh để tìm ra biện pháp nào đó giúp dì.

Huyên lắc đầu:

- Chắc gì lúc chuyện chưa đổ vỡ, chưa có gì đáng tiếc xảy ra, cậu Hai đã bằng lòng nghe anh nói?

Anh Tiến xoay xoay ly nước trong tay, ngó Huyên, nhưng không nói gì. Huyên cắn môi:

- Anh hiểu tính tình ông như vậy, nhưng anh vẫn nghĩ là ông có thể chấp nhận một giải pháp nào đó hay sao?

Anh Tiến ngập ngừng một giây lâu mới nói:

- Anh hy vọng vậy, vì ngày xưa ông đã từng chấp nhận me anh, cũng như đã từng chấp nhận ba Huyên.

Huyên đưa mắt nhìn lại anh Tiến. Huyên nhận ra khi thốt lên câu nói ấy, thấp thoáng trong mắt anh, dường như cũng có nỗi xót xa, đau đớn hiện lên. Hệt như chính Huyên đã từng xót xa, đau đớn cho ba Huyên. Huyên cười buồn:

- Có bao giờ anh mường tượng đến thuở ba anh muốn đi cưới me anh, hay thuở me em muốn lấy ba em, mà ông đã có địa vị, đã là đại tá như lúc dì Bấc có người yêu hay không?

Anh Tiến lặng người ngồi im. Huyên hiểu là đối với anh Tiến, dì Bấc không chỉ là một người cô bình thường, mà anh còn coi dì như một người bạn, như một người chị, nên anh đau xót cho hoàn cảnh của dì còn nhiều hơn Huyên gấp bội. Huyên còn nhớ trước ngày anh đi du học, hai anh em đã đi lang thang qua nhiều hàng quán mà anh và Huyên đã từng đi với dì Bấc, đã nhắc đến hàng trăm kỷ niệm với dì. Đến cuối ngày, anh và Huyên còn ngồi lặng lẽ hàng giờ trước sân Hội Việt Pháp, nơi dì Bấc vẫn thường hay đến để mượn sách hay hẹn hò với người yêu dì mà chính anh Tiến là người đã chở giúp dì đi...

Huyên cũng nhớ cả cái thư đầu tiên anh Tiến viết về cho Huyên, từ một cái vương quốc mà Huyên đã tưởng sẽ chẳng bao giờ có dịp đặt chân tới. Thư anh kể về mùa thu và ngôi nhà trọ nằm trên đỉnh dốc cuối con đường có những cội phong năm cánh già cỗi ở hai bên lề. Anh Tiến bảo anh nhớ quay quắt gốc khế sau nhà Huyên, nhớ cây me già trước cửa nhà dì Bấc đến muốn khóc. Khoảng một nửa cái thư, anh chỉ viết về thời thơ ấu của anh và dì, và phần tư còn lại, anh hỏi Huyên có quên chuyện này chuyện nọ hay không. Sau này gặp lại anh, Huyên bảo:

- Dạo ấy em mới là người buồn hơn cả. Dì Bấc đi rồi, anh đi rồi, mỗi bận đến nhà anh, đến nhà ông, em cứ ngẩn ngơ như Thạch Sùng mất của. Em hay chạy vào phòng anh, ngồi trên cái bục cửa sổ em vẫn hay ngồi đấu láo với anh và dì, hết nhìn ra vườn lại nhìn lên tấm ảnh của anh treo trên tường. Em không tưởng tượng được anh và dì đã không còn ở đâu đó, cạnh em.

Anh Tiến gặp lại dì Bấc cuối năm bảy sáu. Anh kể anh đã sững người khi cầm cái điện thoại trong tay, nghe bên kia có giọng nói thật quen, thật gần gũi, cận kề:

- Cô đây! Cô Bấc đây!

Anh Tiến chớp mắt ngó Huyên:

- Anh đã ú ớ hoài mà không thể nào nói với dì được đôi câu. Hai bàn tay anh lạnh ngắt như thể anh đang đi giữa trời tuyết rơi mà không có găng tay, hay áo khoác...

Anh khe khẽ lắc đầu:

- Huyên thử nhớ xem mình đã nổ lực đi tìm dì như thế nào trước đó? Huyên có nhớ là mình đã khổ nhọc đến mức nào không? Cả lúc ông đã bỏ cuộc mà anh và Huyên vẫn còn kiếm tìm... Vậy mà dì biến mất, như dì thoát thành hơi bay lên không trung. Có nhiều lúc anh đã nghĩ gỡ là dì đã không còn ở trên cõi đời này nữa rồi. Nhưng bỗng đùng một cái dì lại xuất hiện. Đột ngột như một tia chớp, một ánh lứa nhá lên trong đêm. Bao năm trời không hề biết dì ở phương trời nào, sống hay chết, hỏi sao anh không sững cả người cho được khi nghe lại giọng nói của dì?

Dì Bấc cũng kể cho Huyên nghe:

- Lúc ấy dì cũng lúng túng, bối rối ghê lắm. Chỉ bởi cái giọng của Tiến nó đàn ông quá, nó chững chạc già dặn quá. Chưa đầy sáu năm không gặp lại nhau mà dì có cảm tưởng như cả thế kỷ qua đi rồi vậy. Dì đã không thể nào tin được người đàn ông có giọng nói ấm áp phía bên kia đầu dây là nó, nên chần chừ mãi một lúc, dì khẽ hỏi nó, "Tiến có nhớ cái mộ con chim hoàng oanh cô với Tiến chôn ở đâu không?". Bấy giờ nó mới chịu cười và bảo "trước ngày cháu đi du học, cháu còn đặt ở đấy một nhánh trắc bá nữa cô ạ".

Dì Bấc cười tươi:

- Lúc dì với Tiến mới chôn con chim hoàng oanh, cứ vài ba ngày là dì lại ra mộ của nó, cắm lên đó một nhánh trắc bá.

Dì Bấc kể sau khi vào thanh lâu được hơn nửa năm, thì dì gặp một người lính Đại Hàn, làm kỹ sư công chánh cho quân đội Mỹ. Tới lui, nói chuyện với dì nhiều lần, người này đem lòng yêu thương nên điều đình với chủ bar rồi đưa dì về Sài Gòn. Cuối năm ấy, lính viễn chinh trở về nước, người kỹ sư Đại Hàn năn nỉ dì đi theo. Rồi hai người làm đám cưới ở Hán thành, và sau đó dì theo chồng sang Ả Rập.

Chồng dì Bấc, vì cuộc hôn nhân dị chủng, đã mất hẳn mối liên hệ với gia đình bên ông. Ông đã chọn Ả Rập, tương tự dì Bấc từng chọn thanh lâu, như thể ông vung lên một lưỡi gươm định mệnh, tự đoạn tuyệt với quá khứ ở phía sau lưng mình. Dì Bấc kể suốt ngày ông chỉ ở ngoài công trường với những người bạn đồng nghiệp Ả Rập bịt mặt của ông, và tối về nhà, với vợ. Dì Bấc nói với Huyên:

- Những năm đầu, dì ngỡ dì đã bằng lòng, đã yên phận với cuộc sống thầm lặng bên cạnh người bạn đời đã vì dì mà thân thế trở thành đơn côi, độc mã. Và sống ở một cái đất nước không những xa lạ, mà còn có những tập tục không bình thường ấy, dì ngỡ sẽ chẳng có gì làm thay đổi được cái ý định suốt đời chôn thân nơi ấy, suốt đời không bao giờ liên lạc lại với người thân.

Dì Bấc thở dài:

- Vậy mà không ngờ cái cuộc di tản của hàng vạn người Việt năm 75 lại ảnh hưởng đến dì, lại làm đảo loạn mọi dự định ban đầu của dì... Dì đã gần như phát khùng lên khi bắt gặp những khuôn mặt đồng hương trong cơn hoảng hốt hiện trên màn ảnh đài truyền hình. Đất trời tựa như đã sụp đổ chung quanh dì. Mọi thứ tình cảm giận ghét, thù hận tan biến đi trong dì như các dấu vết trên đường đã bị xóa sạch sau một cơn mưa dữ dội, chỉ còn trơ lại nỗi xót thương, lẫn sự đau đớn đến tột cùng. Dì đã ngồi lặng trong một chiếc ghế bành từ sáng sớm cho đến chiều tối, cho đến khi chú ấy về đến nhà...Chân tay dì đã gần như cóng lại, tê dại. Dì giống như người đi lạc một mình vào đảo hoang, đến cuối đời mới tình cờ nghe lại được một tiếng nói của loài người.

Dì Bấc nhìn ra ngoài khung cửa đang có những tia nắng vàng lấp lánh:

- Ban ngày chú ấy đi làm, dì cứ chống cằm ngó ra ngoài. Hàng hiên nhà dì bên ấy có trồng một chậu xương rồng lớn, loại lá rũ, mỗi năm chỉ ra hoa một lần, nhưng hương thơm ngát như hoa lài của xứ mình. Ngày nào cũng như ngày ấy, dì cứ ngồi lặng lẽ như thế, đầu óc rối loạn lên bởi những dằn vặt, trở trăn. Thật sự dì đã không biết mình nên làm gì, suy nghĩ như thế nào, chỉ vì dì nhớ nhà, nhớ ông, nhớ mọi người Huyên ạ. Trời ơi, dì thèm đến ứa nước mắt một câu đối thoại bằng tiếng mẹ đẻ. Thậm chí có đôi khi dì chỉ ước ao có người gọi thật đúng cái tên của dì. Không phải là "Buk" như chú ấy vẫn gọi. Dường như ngày nào dì cũng khóc lóc vì cảm sự tù túng hiện diện ở chung quanh... Mãi cho đến một hôm, bất chợt dì trông thấy những đóa hoa trắng đầu tiên trên nhánh cây xương rồng hé nhụy, lòng dì cũng bỗng như đang hé nhụy theo. Dì sáng mắt, sáng lòng tự nghĩ tại sao dì không thử tìm lại một vài người thân nào đó, tại sao không thử để cho cái cánh cửa ngục tù trong dì biến mất đi.

Dì Bấc chớp mắt:

- Huyên ạ, dì nghĩ, con người không thể nào tự dứt mình ra khỏi cội rễ được. Dẫu có trốn tránh, chối từ đến cách mấy đi nữa, thế nào cũng có ngày phải quay trở lại, thế nào cũng có ngày phải nghe thấy cái mầm nằm sâu thẳm ở trong ta quẫy đạp, đòi đơm hoa nở nụ.

*

Huyên dẫn dì Bấc ngang qua mặt nhiều người, lúc tiến lên vừa gần chạm đến chiếc quan tài gọn gàng như một cái rương lớn đựng quần áo, sơn màu gụ trông rất đẹp mắt, Huyên khẽ đẩy dì ra phía ngoài, khéo léo nghiêng người nhìn vào xác cậu Lễ như thể chỉ vô tình che khuất dì. Huyên nghĩ thầm, chắc chắn tất cả mọi người, kể cả quen lẫn lạ, đang đứng ngồi lố nhố ở phía dưới, dẫu có cố để ý kỹ hai dì cháu Huyên đi nữa, cũng không thể nhận ra được cái màn "thao diễn" do Huyên bày ra. Bàn tay dì Bấc trong tay Huyên giần giật lên mấy cái. Huyên nghe rõ tiếng nấc của dì. Và tiếng thút thít. Khe khẽ. Nghẹn ngào. Huyên đứng yên một lát, rồi nghĩ đến việc nên đưa dì xuống phía dưới kia.

Nhưng chính ngay lúc Huyên vừa dợm quay người đi, thì cánh tay Huyên bỗng bị giật mạnh xuống. Huyên chưa kịp nghĩ tại sao bàn tay dì Bấc vuột ra khỏi tay mình thì đã bị đẩy sang một bên. Huyên mở mắt thật to ra nhìn. Bên tai Huyên chợt vang lên một tiếng gọi uất nghẹn, "anh Lễ ơi", trước khi tiếng khóc bật ra nức nở, bồi hồi. Huyên chới với buông thõng hai bàn tay của mình xuống, sững người trên chỗ đứng, đăm đăm nhìn dì Bấc đang nhào cả nửa mình vào trong quan tài. Huyên thấy dì níu lấy hai bàn tay giá lạnh của cậu đã được kéo đặt trên ngực. Như thể dì đang níu lại hơi thở, nhịp tim đập, sự sống cho cậu. Nhiều tiếng "ực ực" òa vỡ theo, cùng tiếng than khóc nỉ non sầu não vang lên ở chung quanh Huyên, không khác gì một điệu ca ai oán giữa cơn mưa chiều đang rơi xuống buồn bã...

HOÀNG NGA

(Trích Ừ thôi kiếp sau em nhỏ)