Fujisawa Shuhei

Tiểu thuyết gia hiện đại Nhật Bản

Phạm Vũ Thịnh

 

Fujisawa Shuhei

 

Fujisawa Shuhei  là một trong những tác gia nổi tiếng nhất Nhật Bản về truyện lịch sử, truyện samurai. Nhiều tác phẩm của ông đă được quay thành phim chiếu ngoài rạp và phim bộ ti-vi, được hâm mộ không chỉ ở Nhật mà c̣n trên khắp thế giới.

Fujisawa Shuhei tên thật là Kosuge Tomeji, sinh năm 1927, trưởng thành ở Tsuruoka thuộc tỉnh Yamagata địa phương Tohoku phía bắc Tokyo, ngày xưa là phiên trấn Shonai, được dùng làm mô h́nh tạo nên bối cảnh sinh hoạt địa phương thời Edo (thời Phủ Chúa Tokugawa) trong tác phẩm của ông.

Cha mẹ làm nghề nông nên từ nhỏ ông đă giúp và quen việc đồng áng. Sau này, nông thôn và nông dân được ông mô tả tỉ mỉ với t́nh cảm sâu đậm. Từ nhỏ, đă ham đọc sách, khi vào trường Sư phạm năm 1946, ông bắt đầu sinh hoạt văn học, làm báo chung với bạn bè cùng sở thích. Tốt nghiệp năm 1949, ông dạy Quốc văn ở trường trung học, và tiếp tục làm báo. Năm 1951, nhuốm bệnh lao phổi, phải nghỉ việc, và năm sau lên Tokyo trị bệnh, bị mổ bỏ phần trên của lá phổi bên phải. Trong thời gian này, ông tham gia hội thơ Haiku, vẫn cộng tác làm báo, và đọc nhiều sách, kể cả tiểu thuyết ngoại quốc, bồi dưỡng cơ sở cho hoạt động sáng tác sau này.

Từ 1957, ông làm việc cho các toà báo ở Tokyo, v́ t́nh h́nh báo chí khó khăn nên đă phải đổi chỗ làm nhiều lần. Năm 1959, kết hôn với Miura Etsuko là người đồng hương trẻ hơn ông 8 tuổi. Từ 1960, vào làm kư giả cho báo Kinh tế Thực phẩm, nhưng ḷng yêu thích văn chương không nguôi được, nên hễ có giờ rảnh th́ sáng tác, thời kỳ đầu nhắm vào loại văn học thuần túy.

Năm 1963, sinh con gái đầu ḷng, nhưng không bao lâu sau, vợ ông đột ngột bị bệnh mất. Trong sầu khổ, ông bắt đầu viết truyện lịch sử, truyện samurai; những tác phẩm đầu tiên có không khí bi ai và nhân vật nữ chịu số phận bi thảm. Những năm sau đó, ông liên tục gửi tác phẩm dự thi Giải Tác giả Mới của tạp chí văn học O-ru Yomimono. Từ 1965, ông dùng bút hiệu Fujisawa Shuhei.

Năm 1969, tái hôn. Năm 1971, ông được Giải Tác giả Mới của tạp chí văn học O-ru Yomimono, và năm sau đó, tác phẩm "Ansatsu no Nenrin" (Kinh lịch của kẻ ám sát) được Giải Naoki, giải thưởng Văn học cao quư nhất chung cho các thể loại văn học của Nhật Bản. Năm 1973, tập truyện đầu tiên của ông được xuất bản, năm sau, ông nghỉ việc kư giả, bắt đầu sáng tác toàn thời gian. Văn phong của ông định h́nh từ 1976 với lối mô tả tỉ mỉ, t́nh tự nồng nàn, có chút hài hước trong những cốt chuyện đoan trang tề chỉnh. Tác phẩm của ông dần dần được nhiều độc giả yêu thích, và từ 1978, ông được xếp chung với các tác gia hạng nhất của Nhật Bản về truyện lịch sử.

Thập niên 1980 là giai đoạn sung măn trong sinh hoạt tác gia của Fujisawa Shuhei, nhiều kiệt tác liên tục xuất bản, trong đó có các tiểu thuyết "Uminari" (Biển gầm), "Semishigure" (Vang rộn tiếng ve),..., các tập truyện "Kakushiken Shufusho" (Kiếm ẩn trong gió thu), "Tasogare Seibei" (Vơ sĩ hoàng hôn),... Từ 1985, ông liên tiếp được các giải thưởng lớn, như giải Văn học Yoshikawa Eiji (tác giả của tiểu thuyết lịch sử kiếm thuật nổi tiếng thế giới "Miyamoto Musashi"), giải thưởng Nghệ thuật của Bộ Văn hoá Giáo dục Nhật Bản, giải Kikuchi Kan cho công trạng cống hiến văn học, giải Văn học Asahi, giải thưởng văn hoá của thủ đô Tokyo,...

Năm 1995, ông được Nhật hoàng ban thưởng Huân chương (có dải băng) màu xanh chàm, dành cho người có công cống hiến cho lợi ích của công chúng, hay tận lực làm việc công cộng.(Honda Soichiro, Giám đốc sáng lập công ty Honda cũng là một người được ban thưởng Huân chương này.)

Năm 1996, bệnh viêm gan khởi từ việc tiếp máu trong những lần giải phẫu cũ nhiều năm trước, trở nặng, làm ông phải vào bệnh viện lắm lần. Tháng Giêng 1997, ông qua đời, hưởng dương 69 năm.

Từ 1980 đến nay, đă có khoảng 20 tác phẩm của Fujisawa Shuhei được dựng thành phim bộ ti-vi. Một số tác phẩm của ông đă được dựng thành kịch nói hoặc kịch ca-vũ-nhạc. Gần đây, lại có phong trào làm phim dài chiếu ngoài rạp, từ các tác phẩm của Fujisawa Shuhei, được nhiệt liệt yêu chuộng ở Nhật: "Tasogare Seibei" (Vơ sĩ hoàng hôn) 2002, "Kakushiken Oni no Tsume" (Truyện Bí kiếm - Móng tay quỷ) 2004, "Semishigure" (Vang rộn tiếng ve) 2005, "Bushi no Ichibun" (Danh dự của người vơ sĩ) 2006,... Các phim này cũng được khán giả yêu thích đặc biệt ở nhiều nước ngoài Nhật.

Tập truyện Fujisawa Shuhei được dịch và xuất bản ở các nước nói tiếng Anh là "Bamboo Sword and Other Samurai Tales" (Thanh kiếm tre, và các truyện samurai khác). Ông là một trong những tác gia Nhật Bản được nghiên cứu trong giáo tŕnh của khoa Ngôn ngữ Á Châu ở Đại học Stanford, California, Mỹ.

Fujisawa Shuhei dùng biểu hiện văn học thuần túy trong tác phẩm của ông, không chú trọng lắm về quá tŕnh tu tập kiếm pháp của nhân vật chính như trong loại truyện dă sử kiếm hiệp Trung Quốc, mà đặt nặng việc mô tả tâm lư nhân vật, nếp sinh hoạt và suy nghĩ của giới vơ sĩ (samurai)Nhật Bản, tinh thần vơ sĩ đạo trong bối cảnh thời Phủ Chúa Tokugawa là thời kỳ cuối cùng mà giai cấp vơ sĩ được xem là cao nhất trong xă hội, ngay trước thời Minh Trị Duy Tân. Nhân vật chính của ông thường là các vơ sĩ cấp thấp, sống trong tiết độ, tiết tháo, chịu cực khổ nhưng giữ trọn tinh thần, danh dự vơ sĩ và tự hào về nếp nhà, trong một xă hội điên đảo v́ tranh chấp chính trị c̣n nhiều tính chất phong kiến. Những người vơ sĩ này sống âm thầm gần như cam phận mặc dù có tài năng về kiếm thuật mà họ không hề muốn phô trương, nhưng rồi cảnh ngộ, biến cố, cuối cùng đă bắt họ buộc ḷng phải thi thố để làm cho đời sống của họ và của tầng lớp bị trị được bảo vệ hay cải thiện.

Đời người vơ sĩ Nhật Bản thời Edo trải qua ba giai đoạn: ở nhà với cha mẹ, thừa kế nghiệp nhà, và quy ẩn. Nhưng đó là trường hợp cuộc đời trôi chảy song suốt của những người trưởng nam nối dơi mà thôi. Những đứa con trai thứ trong gia đ́nh th́ không có được phần số may mắn như thế. Bởi ngoài trưởng nam được thừa kế mà giữ nếp nhà, tất cả các con trai thứ đều phải kiếm chỗ đi làm rể nhà nào chỉ có con gái, hoặc v́ sự t́nh ǵ đó muốn bắt rể về để tiếp tục giữ nếp nhà là vơ sĩ thuộc hạ của Lănh Chúa. Không khác ǵ các cô con gái chỉ dễ lấy chồng trong khoảng tuổi tươi trẻ nhất của đời ḿnh, những người con trai thứ này cũng phải gắng làm sao để đi làm rể được nhà nào cần con rể nối dơi, trong khoảng tuổi từ 20 đến 26. Quá khoảng tuổi đó th́ coi như khó có hy vọng ǵ thoát được cảnh tiếp tục sống bám vào nhà cha mẹ. Rất nhiều nhân vật chính của Fujisawa Shuhei chịu thân phận những người con trai thứ này, thuộc vào ḍng phụ-lưu không ai thèm để ư bên cạnh ḍng chính là những nếp nhà vơ sĩ do con trai trưởng nối dơi. Ḍng chính không chỉ nắm trọn địa vị cao quư trong xă hội mà c̣n nghiêm thủ các chuẩn mực đạo đức nho giáo và truyền thống vơ-sĩ-đạo nữa. Bên cạnh đó, ḍng phụ chỉ là cái bóng mờ, có làm được ǵ cũng không ai để ư đến. Fujisawa Shuhei cũng là một người con trai thứ, có lẽ một phần cũng v́ lư do đó mà nhiều tác phẩm của ông chú tâm soi rọi vào những gương phấn đấu, những đóng góp đáng khâm phục từ những thân phận rủi ro như thế trong xă hội phong kiến thế tập. Điển h́nh là những nhân vật như Maki Bunshiro trong "Semishigure" (Vang rộn tiếng ve), Mizaki Shunsuke, Hattori Hannojo,... bọn 5 người trong "Ankokuken - Chidori" (Kiếm pháp Thiên điểu trong âm mưu đen tối thuộc tập truyện "Kakushiken Shufusho" - Kiếm ẩn trong gió thu),...

Cũng đóng góp to lớn cho gia đ́nh, xă hội mà vẫn bị rẻ rúng như thế, c̣n là thân phận của người phụ nữ Nhật Bản nữa. Tác phẩm của Fujisawa Shuhei vẽ nên những h́nh ảnh đáng yêu quư của người đàn bà hết ḷng thương yêu và hy sinh cho chồng con và anh em chồng. Điển h́nh như Takae mặc vơ phục, chít khăn đầu, tất tả chạy trở về mong cho kịp cùng chiến đấu hay cùng chết với người chồng lúc vinh quang th́ đă sinh rượu chè sa đoạ rẻ rúng vợ, bây giờ đang phải đối đầu với đối thủ cao tay trong trận quyết đấu chí tử. Hay Kayo xả thân chịu nhục nhă mong giúp được cho chồng bị mù v́ tai nạn nghề nghiệp, cố giữ lại nếp nhà cho chồng, đến nỗi bị lừa gạt thất thân và bị chồng đuổi đi, rồi cũng ráng quay về để tự tay ḿnh âm thầm săn sóc chồng,... Tuy cũng có những nhân vật nữ thi thố tài năng kiếm thuật không kém ǵ nam giới, nhưng phần nhiều, người đàn bà trong tác phẩm của ông phát huy lợi khí riêng của phái nữ là sự hiền dịu, kín đáo, đức hy sinh, t́nh nghĩa và nhan sắc,... cũng sắc bén không kém ǵ lưỡi kiếm của vơ sĩ.

Bên cạnh những đặc trưng Nhật Bản, những câu chuyện thế thái nhân t́nh, t́nh nghĩa vợ chồng, tiết tháo của kẻ sĩ, sinh hoạt và cảnh trí nông thôn,... trong tác phẩm của Fujisawa Shuhei, là những nét gần gũi với văn hoá Việt Nam.

Phạm Vũ Thịnh

 

Tham khảo:

[1]. Fujisawa Shuhei - Từ điển Bách khoa mạng Wikipedia

http://ja.wikipedia.org/wiki/%E8%97%A4%E6%B2%A2%E5%91%A8%E5%B9%B3

[2]. Fujisawa Shuhei - Profile

http://www.shonai-nippo.co.jp/square/feature/fujisawa/profile.html

[3]. Fujisawa Shuhei - Outstanding japanese samurai fiction

http://ummagumma.wordpress.com/2007/04/13/fujiwara-shuhei-outstanding-japanese-samurai-fiction/

[4]. Abe Tatsuji: Bài giải thuyết cuối tập truyện "Kakushiken Koeisho" (Truyện Bí kiếm - Kiếm ẩn trong bóng người lẻ loi)